Een bezoek aan het Fort van Breendonk

02 feb Een bezoek aan het Fort van Breendonk

Op de themadag van JoB op 19 april (2005) die handelde over ‘Nederigheid en vriendschap’ trokken de aanwezige JoB-leden in de namiddag naar het Fort van Breendonk. Een verslag.

Maertens Steve

2/2005

Voor de JoB-dag van 19 april hadden we gekozen voor de thema’s nederigheid en vriendschap en hoe konden we deze dag beter afsluiten dan met een bezoek aan het Fort van Breendonk. Wat zich tijdens de tweede wereldoorlog daar heeft afgespeeld is het resultaat van een filosofie waarbij een bepaalde groep zich op alle vlakken superieur voelt t.o.v. anderen. Bij het aanschouwen van dit museum voelt men al vlug een zekere vorm van gezonde nederigheid.

Samen met Auschwitz en Theresiënstadt is Breendonk het best bewaarde nazi-concentratiekamp. Dit is vooral te wijten aan het feit dat het hier om een stenen gebouw gaat. Het is tevens het enige kamp in West-Europa, dat volledig intact is gebleven.
Het Fort van Breendonk werd bestuurd door de SS die er al op 20 september 1940 de eerste vijftien gevangenen onderbracht. Het is echter nooit een echt concentratiekamp geweest, maar een opvangkamp (auffangslager) waar gevangenen werden ondergebracht in afwachting van transport naar gevangenissen of echte concentratiekampen. Het fort heeft dan ook nooit de officiële Duitse benaming van Konzentrationslager gekregen.
Aanvankelijk was het leven er streng maar niet ondraaglijk. Men wilde immers naar de buitenwereld de schijn ophouden dat het hier om gewone misdadigers ging die handenarbeid moesten verrichten als straf. In februari 1941 stierf echter de eerste gevangene en sindsdien begon het sterven steeds sneller te gaan. De handenarbeid werd steeds zwaarder en het dagelijkse voedselrantsoen werd praktisch gehalveerd. Waar de oorspronkelijke gevangenen vooral verzetsmensen, politieke gevangenen of zwarthandelaars waren, waren het later vooral Joden en communisten. In Breendonk verbleven er nooit meer dan 600 gevangenen op hetzelfde moment. Regelmatig vonden er dan ook transporten plaats naar Duitse concentratiekampen. Bij de bevrijding van de concentratiekampen door de geallieerden, werden er bijna overal gevangenen van Breendonk aangetroffen.
Het fort had ook zijn eigen executiepalen en zijn galg waar honderden gevangenen werden terechtgesteld (vermoord) na het aanhoren van hun vonnis in de kantine van de SS-bewakers die voor deze gelegenheden dienst deed als gerechtszaal.
Op 02 september werd het kamp bevrijd door de oprukkende geallieerde troepen maar enkele dagen voordien had de SS het kamp al ontruimd en de gevangenen met bussen via Nederland overgebracht naar andere concentratiekampen.

Na het bezoek, dat een bijzondere dimensie kreeg door de onverwachte maar welgekomen aanwezigheid van onze Opperaalmoezenier, was het opvallend stil tijdens de terugreis naar de club Antigoon. Iedereen was sterk onder de indruk van de kracht van de diverse getuigenissen. Laat ons deze parel van vaderlandse geschiedenis eren opdat men nooit zou vergeten tot welke gruwel een oorlog leiden kan en laat ons blijvend ijveren voor dialoog tijdens hedendaagse conflicten want iedereen heeft het recht om op te groeien in een geweldloze omgeving zonder angst.